Tiết lộ gây sốc: “TPP khó hoàn tất trong 2014”

Giáo sư Jeffrey Schott

Vòng đàm phán cao cấp giữa các quốc gia về TPP ở Hà Nội, kéo dài trong suốt 10 ngày đầu tháng 9/2014 tại Hà Nội và được mô tả là “căng thẳng”, quả thật đã hoàn toàn lắng tiếng cho đến tận mới đây. Rốt cuộc, kết quả của vòng đàm phán này vẫn chưa có gì được coi là thành quả của phía Việt Nam. Jeffrey Schott đã xác nhận điều này.

Có thể ký vào… nửa đầu năm 2015

Giáo sư Jeffrey Schott - thành viên cao cấp của Viện Kinh tế quốc tế Peterson có trụ sở tại thủ đô Washington (Mỹ) và cũng là chuyên gia hàng đầu về Hiệp định Thương mại xuyên Thái Bình Dương, trong cuộc trả lời phỏng vấn TTXVN, đã đưa ra một số nhận định, đánh giá về các khó khăn, thách thức và triển vọng đàm phán TPP, trong đó dự báo hiệp định này có thể kết thúc đàm phán và ký kết vào nửa đầu năm 2015.

Tin tức này thật sự là một cú sốc đối với các nhà “hoạch định chiến lược” của Việt Nam. Theo hoạch định vào giữa năm 2013, tiến độ TPP “phải” được kết thúc vào cuối năm đó. Mong ước này có lẽ được dựa vào một cơ sở sáng láng nhất là cam kết “cố gắng hoàn tất TPP vào cuối năm 2013” của Tổng thống Mỹ Barak Obama.

Nhưng rồi năm 2013 đã trôi qua mà chẳng để lại ấn tượng gì đặc biệt. Sang năm 2014, Obama lại một lần nữa hứa hẹn. Song khi nửa đầu năm nay vụt qua, ai cũng thấy rõ là chưa có gì đáng gọi là hy vọng. Và nếu không xảy ra câu chuyện giàn khoan HD 981 của Trung Quốc tấn công lãnh hải Việt Nam, có lẽ còn lâu giới cầm quyền Hà Nội mới thoát khỏi mơ màng về giấc mơ TPP.

Thế cục đã biến chuyển khác hẳn giai đoạn năm 2007-2008. Giờ đây, với quá nhiều khó khăn về kinh tế và nội trị, giới lãnh đạo Việt Nam luôn đứng trước ngã ba đường. Chính sách đu dây giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong thực tế đã không mang lại kết quả như mong đợi, nếu không muốn nói là người đi dây còn có thể té lộn nhào vào bất kỳ lúc nào.

Thêm vào đó, thái độ ôn hòa của tổng thống và giới ngoại giao Mỹ đối với nhà cầm quyền Việt Nam cũng đã không còn đạt hiệu ứng thuyết phục như trước đây đối với lưỡng đảng Hoa Kỳ. Thực tế là “quyền đàm phán nhanh” đã không còn phụ thuộc vào Chính phủ Mỹ, mà do Hạ nghị viện Hoa Kỳ quyết định. Giáo sư Jeffrey Schott cũng vừa hé lộ thông tin vừa đáng thất vọng nhưng cũng tôn tạo đôi chút hy vọng là đến đầu năm sau, Quốc hội Hoa Kỳ có thể thông qua loại quyền này cho chính quyền Mỹ, từ đó mới có thể kết thúc nhanh tiến trình đàm phán TPP cho Việt Nam.

“Sự cân bằng chuẩn xác”

Tuy nhiên, các nhà đàm phán đang tìm cách đạt tới một “sự cân bằng chuẩn xác” giữa mức độ sâu của tự do hóa mà Việt Nam cam kết thực hiện với tốc độ thực hiện các cam kết tự do hóa này - giáo sư Jeffrey Schott nhấn mạnh.

Khó có thể hiểu khác hơn, “sự cân bằng chuẩn xác” nêu trên không chỉ nhắm tới những điều kiện về sở hữu trí tuệ, xuất xứ hàng hóa, nhãn mác… mà Việt Nam phải thỏa mãn, mà cả về những hình thể tự do nhạy cảm hơn nhiều như tự do lập hội, công đoàn độc lập và trả tự do cho tù nhân lương tâm. Nếu không đáp ứng được những “tiểu tiết” này, có thể còn rất lâu nữa, hoặc chẳng bao giờ, Việt Nam mới là “quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ TPP” như Bộ chính trị quốc gia này tuyên truyền.

Hy vọng gần như duy nhất của phía Việt Nam chỉ còn là những cuộc đàm phán đơn phương với Đại diện thương mại Hoa Kỳ. Sự hiện diện của phái đoàn Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh ở Washington ngay sau vòng đàm phán TPP tại Hà Nội là một trong những vớt vát cuối cùng cho năm nay.

Viết Lê Quân
Theo VNTB